Kanyonculuk

TREKİST KANYONCULUK TEMEL EĞİTİM PLANI 
Hazırlayan : Yılmaz Ece
I. DERS
1- Kanyon Nedir ?
2- Kanyonculuk Nedir ?
3- Kanyonların zorluk dereceleri
4- Kanyonlarımız
5- Hazırlık
Öne Keşif ve Bilgi Toplama
Aktivite Tarihini belirlenmesi
Hava durumunun önemi
Aktivite planı (Acil Durum Planı)
Teknik hazırlık
Fiziksel hazırlık
Psikolojik hazırlık
Çantaların hazırlanması
Ekip liderinin elemanlarının seçimi ve ikili sistem
Malzeme Kontrol Listesi
Kanyon kontrol listesi

II. Ders
6- Kanyona girmeden yapılacak bildirimler ve işler.
7- Kanyoncuların Teknik Eğitimleri
Kişisel teknik malzemeler ve kullanımları
a )Kask
b) İniş yönetmeni
c) Karabinalar
d) Emniyet kolonu
e) Can yeleği
f) Neopren
g) Eldiven Dizlik
f) Yardımcı malzemeler ( düdük, çakı )
Kişisel teknik malzemelerin bakımı
III Ders
8- Düğümler
a) Sekizli
b) Perlon
c) Bulin , izborço
d) Balıkçı
e) Camadan
f) Pursik
g) Tam kazık yarım kazık

IV Ders
9–İp İnişleri
10 – Emniyet Alma
Doğal emniyet Noktaları
a)Ağaçlar
b)Kayalar
c)Babalar

Yapay Emniyet noktaları
a)Bold
b)Sikke takoz friend
11-İstasyon kurma
a)İstasyon çeşitler
b)İstasyon açıları

V Ders
12- Kanyonda haberleşme
Düdükle haberleşme
İşaretle haberleşme
13- Kanyonculukta ideal giyim
14- Kanyonlarda Kamp kurulması
15- Kanyonların riski , yaşanabilecek tehlikeler ve Alınacak önlemler
a) Sel Riski
b) Taş düşmesi
c) Sudaki tehlikeler
d) Suya kapılma

16- Beslenme
17- Kanyonculuk etiği

VI Ders
18- İlk yardım

SAHA EĞİTİMLERİ
1- Kişisel malzemelerin kullanımı 2 saat
2- İp inişleri 2 saat
3- İstasyon kurma 2 saat
4- Düğümler 2 saat

Toplam Sınıf (12) Saha (8) 20 Saat

Ders I

1-         Kanyon Nedir : Fransızca’dan (canyon) dilimize girmiştir. Kanyon  Kalker gibi dirençli ve çatlaklı taşlar içinde, akarsuyun derinlemesine aşındırmasıyla  oluşan dik yamaçlı taraçalı vadi.
2-         Kanyonculuk Nedir ?  Kanyonculuk ;yürüyüş, dere yürüyüşü, kampçılık, yüzme, kaya tırmanışı , ip inişi, bazı durumlarda rafting sporunun da kullanıldığı , çok yönlü , renkli bir doğa sporudur.
Renkli, heyecanlı, keyifli  ve ıslak olmasının yanında  teknik bilgi , beceri gerektiren , konulan kurallara harfiyen uyulması gereken , risk faktörlerinin çok fazla olduğu  bir doğa sporu dalıdır.

3          Kanyonların zorluk dereceleri

            Bir kanyonun zorluk derecesini ölçmek için göz önünde bulundurulması gereken kriterler

1. Kanyonun uzunluğu
2. Suyun debisi
3. Kanyon duvarlarının yüksekliği
4. Su ısısı
5. İp inişi sayısı
6. Kanyonunun darlığı
7. Su kanlarlının uzunluğu

            Kolay  kanyonlar Zorluk  derecesi 1 : Teknik bilgi ve teknik malzeme kullanımı gerektirmeyen kanyonlar
            Basit Kanyonlar : Uzunluğu 3 km den az ,  İp kullanılan  , fakat dönüşü mümkün en olan kanyonlardır.Su debileri 2 ve altındadır.
            Orta Kanyonlar : Uzunluğu 3. ile 8 km arasında , en az 3 adet 10 mt den fazla ip inişi olan , su debisi 2 ve üzerinde olan kanyonlar.
            Zor  Kanyonlar : 8 km den uzun , en az 4 adetten fazla 10 mt lik ip inişi olan su debisi 2 ve üzeri olan kanyonlar.
            Kanyon Zorluk Derecesi Tablosu:

4-         BAZI KANYONLARIMIZ
Akdağ Tokalı Kanyonu – Sandıklı
Ballıkayalar Kanyonu
Çatak Kanyonu -Kastamonu
Çoruh Vadisi – Erzurum
Eşen Çayı Kanyonu – Muğla
Göksu Kanyonu – Mersin
Göynük Kanyonu – Antalya
Güver Kanyonu – Antalya
Ihlara Vadisi – Niğde
İncesu Kanyonu – Çorum
Kapuz – Muğla Ula
Karacehennem Boğazı – Kastamonu
Karanlık Kanyon -Kemaliye
Kazankaya Kanyonu -Yozgat
Köprülü Kanyon – Antalya
Köprülü Kanyon Millî Parkı
Lamas Kanyonu – Mersin
Saklıkent – Muğla
Şahinderesi- Altınoluk
Ulubey Kanyonu – Uşak
Uşak Kanyonu – Uşak
Valla Kanyonu – Kastamonu
Yazılı Kanyon – Isparta

5-         HAZIRLIK

            5.1 Öne Keşif ve Bilgi Toplama

            Girilecek kanyonla ilgili mutlaka bilgi toplamalısınız. Kaynak olarak interneti, bölgedeki bağlantılarınızı veya yayın organlarını veya daha önce geçişmiş bir kanyonsa bu kanyona girenlere ulaşarak bilgi almalısınız. Alacağınız bilgiler aktivite planı yapmadan önce hayati önem taşımaktadır.  Kullanacağınız malzemenin , taşınacak yükün belirlenmesinde son derece yararlı olacaktır.

            -İnternet
            -Basın yayın
            -Yerel Kaynaklar
            -Haritalar
            -Kanyona daha önce girenler

             5.2 Kanyon aktivitelerinin  tarihlerinin belirlenmesi :

Bölgeye göre değişiklik göstermekle birlikte kanyon aktiviteleri için ideal aylar yaz aylarıdır. Küresel ısınma ile birlikte mevsimlerde ve yağış miktarlarında görülen dengesizlik nedeni ile yaz ayları bile olsa hava durumu tahminleri zamanla için oldukça önem kazanmıştır. Yağış riskinin olmadığı, hava sıcaklığının düşük olmadığı zaman dilimleri seçilmelidir

            Kuzeydeki Kanyonlar : İdeal aylar su akarının düştüğü Temmuz Ağustos aylarıdır.
            Güney Kanyonları : Haziran -Temmuz -Ağustos –Eylül ayları kanyon aktiviteleri içi idealdir.

            5.3 Hava durumunun önemi

            Kanyon aktivitesinin tarihinin belirlenmesinden sonra  en az 1 ay kala bölgedeki yağış durumu sık sık kontrol edilmelidir.
            Bölgede ve çevresinde en az 3 gün öncesine kadar ani yağış  olmadığına , ve kanyon tarihinde havanın açık olduğuna emin olduktan sonra aktivitenin başlama kararı verilmelidir. Kanyonda yaşanacak riskler konusunda yağışın önemi ele alınacaktır.

            5.4 Aktivite planı  (Acil Durum Planı)

1. a) Aktivite sorumlusunun , aktiviteye katılacakların ve sayısının belirlenmesi
   b) Aktivitenin başlama ve muhtemel bitiş tarihi
2. c) Aktivite süresi
3. d) Kullanılacak teknik malzemenin belirlenmesi
4. e) Yiyecek planlaması
5. f) İlaç ve ilk yardım malzemelerinin belirlenmesi
6. g) Acil durum planı :   Kaza , yaralanma, sel riski , geçiş noktasının tıkanması gibi durumlarda acil çıkış planı hazırlığı yapılmalıdır
               Acil çıkış noktasının belirlenmesi : Geçilmesi planlanan kanyonun haritası üzerinde muhtemel çıkış noktaları tespit edilmelidir. Bu tespitleri yapmak için yerel kaynaklar, daha önce kanyona girenler ve uydu görüntülerinden yararlanılabilir.
               g2. Kaza ve yaralanma :  Eğer    kazazedenin durumu yerinden kımıldatmayı  veya taşımaya engel olacak şekildeyse mutlaka dışardan yardım alınmalıdır. En az 2 kişi kanyondan çıkış olasılığı olan en yakın noktadan süratle çıkış yapıp yardım çağırmalıdır.Yardım gelene kadar ilk yardım derslerinde veya önceden elde edilen doğru bilgiler çerçevesinde, kazazedeye  ilk müdahale yapılır.
   Kazazedenin durumu yürütmeye  veya taşımaya el veriyor ise  bütün tedbirler uygulanarak en yakın çıkış noktasından çıkış yapılarak yardım çağrılmalıdır. Kanyonlarda yardım ulaşması , açık alanlarda yardım ulaşmasında daha uzun zaman aldığı ve daha zor olduğu göz önüne alınarak çıkış kararı verilmelidir.
               g3. Yaralının taşınması durumunda kullanılacak malzemeler : Bot, Deniz yatağı, ipten sedye, çantadan sedye.
               g4. Aktivitenin uzun sürmesi : Aktivitenin planlanandan uzun sürmesi durumunda , yine varsa acil çıkış noktaları kullanılabilir. Jandarmaya veya kanyoncu yakınlarına verilmiş aktivite planı olduğu unutulmamalıdır.   

            g5. Acil çıkış durumlarında malzeme planı:  Hayati önemi olan malzeme ve donanımlar taşınmalıdır.  Acil çıkış noktaları genellikle tırmanış gerektiğinden yük mümkün olduğu kadar az alınmalıdır.
           
            5.5 Teknik hazırlık

            –Bilgilerin tazelenmesi
            -Teknik malzemelerin  seçimi

1. a) İp sayısı ve uzunluğu
2. b) İniş tırmanış  ekipmanlarının belirlenmesi
3. c) İstasyon malzemelerin belirlenmesi
4. d) Bot ve çatalı geçiş tercihi

            -Malzemelerin kontrolü

           5.6 Fiziksel  hazırlık  Kondisyon çalışması

            5.7 Psikolojik hazırlık
            5.8.Çantaların hazırlanması
            5.9 Ekip liderinin elemanlarının seçimi
             5.10 Malzeme Kontrol Listesi

KANYON KİŞİSEL MALZEME LİSTESİ                              

ADET            MALZEME             

            Teknik
1          İniş malzemesi (8li, atc, piranha , id veya desandör)
2          Hms
2          Xpress karabina
1          Emiyet kolunu
1          Kask
1          Can Yeşeği
1          Neopren
5 mt    Perlon
            Yarcımcı malzemeler
            Çakı
            DÜDÜK
            İp eldiveni
            Çift dizlik
1          Uyku tulumu + mat + çadır seti
1          Kafa feneri -yeek pil
            Çatal laşık takımı
            Kupa ve tabak
            Giyim – kişisel
1          İçlik
1          Şort
1          Mayo
            Tişört
2          Havlu Çorap
            İnce Yağmurluk
            Polar
            sabun
            Diş Macunu ve firçası küçük boy
            Yarım boy tuvalet kağıdı
            Ağrı kesici – Vitamin

            5.11 Kanyon Kontrol Listesi

            Ekibin büyüklüğü ve grup sayısı

• Ekibinizin büyüklüğünü 8 kişiyi geçmeyecek şekilde sınırlandırın. Daha büyük grupları küçük gruplara bölün. Küçük gruplar daha etkin hareket eder.

      En deneyimli ekip üyesi t

• Kendi becerilerinizi ve ekibinizdeki her bir üyenin becerilerini bilin ve hiçbir zaman en az tecrübeli üyenin becerisini aşmayın. Dar bir kanyonun içerisi, ip inişini öğrenmek için uygun bir yer değildir. Bu tür becerilerinizi kanyona girmeden önce geliştirin.

      Rota ve koşullar

• Kanyona girmeden önce rota ile ilgili bilgilerinizi doğrulayın. Kanyon koşulları mevsimsel farklılıklar gösterebilir ve kanyonlar yıldan yıla değişebilir. Bazı kılavuzlar hata içerebilir ve hatta en iyi kılavuzlar bile zamanla geçerliliğini yitirebilir. Korucu, orman bekçisi veya diğer yerel kaynaklardan güncel bilgi edinin. Gereğinden fazla bilgi diye bir şey yoktur.
  Su baskını riskinin araştırılması
• Su havzasını iyi araştırın. Toplam büyüklüğüne bakarak size gerekecek hava tahmin bilgisinin kapsamına karar verin. Yakın zamandaki yağış, kar ve set, baraj gibi risk faktörlerini kontrol edin.

      Kısıtlar

• Korucu, orman bekçisi veya diğer yerel yönetim birimlerinden, gideceğiniz alana ilişkin izin gereksinimleri ve ilgili alanda kamp yapma, dolaşma ve donanım kullanımı ile ilgili kısıtlamaları öğrenin.

      Hava durumu

• Yerel ve bölgesel hava tahminlerini ve yerel hava durumu kalıplarını kontrol edin.

      Acil çıkış rotası

• Haritanızdan muhtemel erken çıkış rotalarını araştırın.
• Kanyondan erken çıkış ve geri dönme planlarınızı önceden yapın.

      Harita

• Yön bulma becerilerinizi geliştirin. Kanyonun detaylı bir topoğrafik haritasını bulundurmak önemlidir, fakat nasıl kullanacağınızı bilmiyorsanız hiçbir işinize yaramayacaktır.
  Malzeme
• En uzun ip inişi için ihtiyaç duyacağınız yeterli uzunlukta ip, ayakkabı, giyim ve donanım gibi malzeme ihtiyaçlarınızı belirleyin. Eğer güvenli iniş için gerekli malzemeniz yoksa sakın inmeye teşebbüs etmeyin. Elinizdeki malzemeyi düzgün kullanmayı bilmiyorsanız profesyonel destek alın.
  Tedbir
• Taş düşmesi riski olan her yerde, tırmanma, inme ve ip inişi sırasında; diğer bir deyişle her zaman mutlaka kask takın
  Zamanlama.
• Gerçekçi zaman tahminleri yapın. Sonra beklenmedik durumlar için biraz daha zaman ekleyin. Aksilikler olabilir ve problemleri gün ışığında çözmek her zaman daha kolaydır.
• Erken başlangıç yapın.
  Ekipman
• Beklenmedik durumlara karşı hazırlıklı olun. Yanınıza fener, kuru kıyafet, fazladan su ve yiyecek, ilk yardım seti ve kurtarma malzemesi alın. Hazırlıksız olduğunuz için küçük bir problemin trajediye dönüşmesine izin vermeyin.
  Bildirim
• Birilerine nereye gittiğinizi, ne yapmayı planladığınızı ve ne zaman dönmeyi planladığınızı söyleyin. Eğer bir kurtarma gerekli olursa, birileri sizin kayıp olduğunuzu bildirene kadar çalışma başlamaz. Kurtarmanın başarı şansı, eğer arama kurtarma ekibi sizi nerede arayacağını bilirse artar.
  Diğer dersler
  Notlar
  Diğer dersler her sene düzenlenen kanyonculuk eğitiminde verilmektedir.
  Bu notların telif hakları Yılmaz Ece’ye aittir izinsiz kullanılamaz.